Gitar Parçaları: Klavye (Kılavuz Perde Alanı)
Gitarın klavyesi (fingerboard), özellikle İspanyol (klasik) gitar için temel unsurlardan biridir. Tel basma ve sürtünme eylemleri bu alanda gerçekleştiğinden, klavyede kullanılan ağacın sert ve dayanıklı olması gerekir. Genellikle gül ağacı (rosewood) veya abanoz (ebony) gibi yüksek sertlikte “asil” ağaçlar tercih edilir. Ayrıca klavyenin tasarımı, gitardaki tüm notaların doğru akortta olmasını sağlamak için çok hassas bir şekilde hesaplanmalıdır.
Klavyede Altın Oran ve Dizayn
Gitarın klavyesinde perde aralıkları, armonikler (harmonik sesler) ve genel akort düzeni arasındaki ilişkiler, sıkça merak konusu olur. Klavye tasarımında yer alan Altın Oran (1,618…), hem sanat eserlerinde hem de doğada sıklıkla karşımıza çıkan bir orandır.
- Örneğin, ilk 7 perdenin uzunluğu ile bu uzunluğun ilk 4 perdeye oranı, aynı zamanda 5, 6 ve 7. perdelerin toplam uzunluğuna da orantılıdır. Bu oranın değeri, Altın Oran’a oldukça yakındır.
Klavyenin Doğru Akort İçin Önemi
Gitarın sadece akort cihazıyla akort edilmesi yeterli değildir; her bir notanın, her bir perdede doğru ses vermesi gerekir. Bunun için klavyeye kusursuz bir perde yerleşimi yapılmalıdır.
- Hızlı Kontrol Yöntemi: 5, 7, 12 ve 19. perdelerdeki armonikleri çalmak. Bu perdelerde çıkan doğal armonikler, gitarın tüm notalarının tutarlı olup olmadığını anlamaya yardımcı olur.
Armoniklerin Konumu
“Gitarın atışı” (gitar shot), eşik (saddle) ile üst eşik (nut) arasındaki mesafedir.
- Bu mesafeyi belli oranlarda böldüğünüzde, 5., 7., 12. ve 19. perdelerde rezonansın (armoniklerin) neden güçlü çıktığını görebilirsiniz.
- Örneğin, 12. perde bu mesafenin tam ortasına (2/4), 5. perde 3/4 oranına, 7. perde 2/3 oranına, 19. perde ise 1/3 oranına denk gelir.
Perde Yerleşimi ve Matematiksel Formüller
Klavyedeki perde yerleşimi için genellikle oktavın 12 yarım sesten (semitone) oluştuğu ilkesine dayanılır.
- Yarı Ses (Semitone) Temelli Formül:
- İlk perdenin konumu, “gitarın atışı / (2^(1/12))” formülüyle yaklaşık olarak bulunur.
- Sonraki perdeler de benzer şekilde geri kalan mesafe üzerinden hesaplanır.
- 18 Kuralı (Rule of 18):
- Bazı luthier’ler, basit bir yaklaşım olarak gitar atışını 18’e bölerek ilk perdenin konumunu belirler.
- Daha sonra kalan mesafeden aynı işlemi tekrarlayarak sıradaki perdeleri yerleştirirler.
Her iki yöntem de gitarda doğru ses aralığı sağlamak için kullanılan hesaplama prensipleridir.
Sonuç
Gitarın klavyesi, hem sert ve dayanıklı ağaç seçiminden hem de hassas matematiksel hesaplardan etkilenen, çok kritik bir parçadır. Doğru konumlandırılmış perdeler sayesinde tüm notalar akortlu kalır, armonikler net ve güçlü duyulur. Ayrıca Altın Oran gibi estetik ve matematiksel öğeler de klavyenin tasarımında karşımıza çıkar. Kısacası, klavye tasarımı ve üretimi, gitarın karakterini ve ses kalitesini doğrudan belirleyen temel faktörlerden biridir.
Not: Bu içerik, dünyaca ünlü gitar markası alhambraguitarras.com sitesindeki yazılardan alıntılar içermektedir.
